Nowy Rynek Kalisz

Ostatnia aktualizacja: 2022-09-24

• Zgłoś

Opis

Nowy Rynek początkowo był częścią Piskorzewia, pełną pól i ogrodów. Stało tam kilka drewnianych chałup i kaplica pod wezwanie św. Jakuba, która w wyniku powodzi w roku 1780 została zniszczona. Z czasem został przekształcony w duży plac, który służył handlarzom bydła i koni. Plac nazwany został Świńskim Targowiskiem. Miasto przenosząc tu śródmiejskie targowisko, kierowało się nie tylko względami estetycznymi. Mieli również na uwadze szersze cele i chodziło o przyspieszenie zabudowy tej części miasta. Myślano między innymi o wzniesieniu tu ratusza, początkowo na rogu Babinej, później na przeciwległym krańcu (dzisiejsza Majkowska). Z planów nic nie wyszło, bo podobno place były wówczas już tak drogie, że miastu to się po prostu nie opłacało. Sam jednak magistrat wynajął lokale w domu Harnysza, na rogu dzisiejszej Szopena. Po utworzeniu targowiska plac i okolica szybko zaczęły się rozwijać. Rosły domy, pojawiły się pierwsze lokale gastronomiczne, herbaciarnie i sklepy. Środek placu ciasno wypełniły kramy i kramiki. Krzywiono się na ten widok i starano się temu zapobiec w różny sposób. Krakowskim, a może też i kaliskim targiem uzgodniono, że tylko część placu będzie zabudowana, pozostała zaś spełniać będzie rolę placu targowego.

W 1875r. Swińskiemu Targowisku nadano nazwę placu św. Mikołaja. W 1896r., ówczesny kaliski gubernator Michał Piotrowicz Daragan otworzył cieszące się wielką sława trzydniowe targi kaliskie.

Na tę okazję wyreperowano bruk na placu, postawiono specjalne stajnie i szopy, a sama impreza udała się nad podziw. Sprzedano ponad 1500 koni. Dopisali kupcy zagraniczni i krajowi, a wśród nich legendarny kiedyś "koński kupiec" Puciatycki z Częstochowy. Następne jarmarki były już mniej udane i robiono wokół nich znacznie mniej rozgłosu. Pierwszy koński jarmark z innego jeszcze powodu zapisał się w annałach miejskich. Dał on okazję do występu na tym placu warszawskiemu prestidigitatorowi Gecelowi i grupie skoczków z Ujazdowa, którzy rozpoczęli tradycje wystawiania sztuki cyrkowej. I choć sławny cyrk Pincla w tym samym 1896 r., mimo wspaniałej rewii woltyżerskiej i pary autentycznych Murzynów pokazujących "amerykański boks", zbankrutował i jego majątek, również na tym rynku, poszedł pod młotek licytatora, nie odstraszyło to następnych zespołów do prezentowania swych umiejętności.

W połowie lat siedemdziesiątych być może w ramach ogólnej estetyzacji, zanikła nazwa "plac św. Mikołaja", a na jej miejsce pojawiła się "Nowy Rynek" w odróżnieniu do "starego" rynku w śródmieściu.

W roku 1871 w mieście wprowadzono gaz. Upojeni tym widomym znakiem postępu miejscowi przemysłowcy postanowili na Nowym Rynku wznieść specjalny pomnik upamiętniający to doniosłe wydarzenie. Miał on przedstawiać Merkurego - kopię znanej rzeźby z Bolonii - zaś planowany skwer z ławkami miał być oświetlony gazowymi lampami i kandelabrami. Z niewiadomych jednak względów, jak tyle innych projektów pomników w naszym mieście, plan ten nie doczekał się realizacji.

Pod koniec XIX w. w Kaliszu powstały nowe publiczne budowle. Na placu św. Mikołaja wybudowano budynek Ochotniczej Straży Ogniowej (1887r.) i odwach, areszt potocznie nazywany "kozą". Autorem projektów obu budynków był Józef Chrzanowski- ten sam, któremu miasto zawdzięczało projekty ratusza i teatru.

Gmach Straży był wyjątkowo ładnym przykładem ówczesnej mody naśladującej stare formy, podobnie jak koza, zaprojektowana w stylu małego gotyckiego zameczku. Oba budynki padły jednak ofiarą nierozważnych decyzji przed niewielu laty. Budynek Straży wykorzystywany był nie tylko jako miejsce, w którym dzielni strażacy pełnili służbę. Odbywały się w nim kiedyś bale i strażackie galówki, potem pobory do wojska, jeszcze później mieściły się w nim sklepy, a także biura nieocenionego ORS-u, gdzie można było zaciągnąć kredyt na pierwszą syrenkę, telewizor, meble itp.

Nowy Rynek w Polsce niepodległej został nazwany placem Dekerta - mieszczanina, prezydenta Warszawy z okresu Konstytucji 3 Maja. Zmieniło się również otoczenie placu. Wycięto rosnące tu niegdyś drzewa, postawiono tu fontannę, a także halę targową braci Szrajer (Fabryka Lalek i Zabawek A. Szrajera). Był to modernistyczny budynek z fasadą schodkową . W 1939r. na terenie palcu oraz w hali targowej utworzony został obóz przejściowy dla Żydów i polskich jeńców wojennych (Auffanglager). W nich to w 1939 r. oraz na placu utworzony był przejściowy obóz dla polskich jeńców wojennych. Również stąd, z hali targowej, szły transporty kaliszan do obozów zagłady najpierw kaliskich Żydów, później Polaków.

Po wyzwoleniu, plac, obok funkcji targowiska, pełnił jeszcze jedną rolę. Odświętnie udekorowany był i jest miejscem tradycyjnych wieców politycznych i formowania się pochodów pierwszomajowych. Z tej też przyczyny nazwano go placem 1 Maja.

W 1990 roku przywrócono dawną nazwę - "Nowy Rynek"

Po wojnie postawiony został Spółdzielczy Dom Handlowy "Tęcza", który rozebrano w 2009r. W jego miejsce powstała nowa Galeria "Tęcza". See less